საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა საკონსტიტუციო სარჩელი

• უფლებამოსილების სხვა მოსამართლისათვის დაკისრება/მოსამართლის სხვა სასამართლოში მივლინება
• მოსამართლეთა მიერ „პოლიტიკური ნეიტრალიტეტის პრინციპის“ დარღვევა
• იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ დისციპლინური წარმოების პროცედურისა და მოსამართლეთა საქმიანობისგან ჩამოცილების საკითხის ინიცირება

საკონსტიტუციო სასამართლოში 25 ნოემბერს გაიმართა გამწესრიგებელი სხდომა, რომლის ფარგლებშიც სასამართლოს პლენუმმა განიხილა აღნიშნული სარჩელის არსებით სხდომაზე დასაშვებობის საკითხი. მეტი სიცხადისთვის სტატიაში მიმოვიხილავთ საკონსტიტუციო სარჩელისა და სადავო ნორმათა არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით სასამართლოს საოქმო ჩანაწერის ძირითად აქცენტებს. 

მოსამართლის სხვა სასამართლოში მივლინება მისი თანხმობის გარეშე

მოსამართლისთვის დისციპლინური პასუხისმგებლობის დაკისრება „პოლიტიკური ნეიტრალიტეტის პრინციპის“ დარღვევის გამო

მოსარჩელეების აზრით, მოსამართლის მიერ „პოლიტიკური ნეიტრალიტეტის“ პრინციპის დარღვევის საფუძველზე დისციპლინური წარმოების დაწყება ლახავს მოსამართლის გამოხატვის თავისუფლებას, რადგან ეს იძლევა მოსამართლის, როგორც სამართლებრივ, ისე სოციალურ საკითხებზე მსჯელობის აკრძალვის შესაძლებლობას.

მოსარჩელე მოსამართლეებისთვის განჭვრეტადი არ არის, კონკრეტულად მათი აზრის გამოხატვა რა შემთხვევაში შეიძლება შეფასდეს დისციპლინური გადაცდომად. 

აღსანიშნავია, რომ მოსამართლეს ისედაც ეკრძალება პოლიტიკურ გაერთიანებაში გაწევრება, პოლიტიკური საქმიანობის განხორციელება, საარჩევნო სუბიექტის ნებისმიერი ფორმით საჯაროდ მხარდაჭერა ან პოლიტიკური შეხედულების საჯაროდ გამოხატვა.

ამ საკითხთან დაკავშირებით ვენეციის კომისიამ, 2022 წლის 20 ივნისს, მოსამართლეების მიერ საკონსტიტუციო სარჩელის წარდგენის შემდგომ მის დასკვნაში აღნიშნა, რომ ტერმინი „პოლიტიკური ნეიტრალიტეტი“ შეძლება დაექვემდებაროს ფართო ინტერპრეტაციას და გამოყენებას, ვინაიდან დეტალურად არ არის აღწერილი თუ რა ქმედებით შეიძლება დაირღვეს მოსამართლის მიერ „პოლიტიკური ნეიტრალიტეტი“. ამავდროულად ვენეციის კომისია ამბობს, რომ თუ ფორმულირება „პოლიტიკური ნეიტრალიტეტი“ დარჩება, კანონმა უნდა განსაზღვროს დისციპლინური სანქციების საფუძვლები მოსამართლის მიერ ნეიტრალიტეტის დარღვევის შემთხვევაში ან უნდა გამოირიცხოს გარკვეული ტიპის საკითხები, როგორიცაა სასამართლო რეფორმები და საკანონმდებლო საკითხები.

საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნული სასარჩელო მოთხოვნა არსებითად განსახილველად მიიღო.

იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ დისციპლინური წარმოების პროცედურისა და მოსამართლეთა საქმიანობისგან ჩამოცილების საკითხის ინიცირება

მოსარჩელეები ასაჩივრებენ „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის იმ ნორმატიულ შინაარსს, რომელიც იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს ანიჭებს უფლებამოსილებას, მიმართოს საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიას რაიონული (საქალაქო) ან სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების შესახებ იმ საფუძვლით, რომ მის მიმართ დაიწყო დისციპლინური დევნა და არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ შესაბამის თანამდებობაზე დარჩენით მოსამართლე ხელს შეუშლის დისციპლინურ სამართალწარმოებას ან/და დისციპლინური გადაცდომით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურებას ან/და განაგრძობს სამუშაო დისციპლინის დარღვევას. მოსარჩელეთა პოზიციით, აღნიშნული წარმოადგენს არსებით ჩარევას მათი უფლებამოსილების განხორციელებაში. საკონსტიტუციო სასამართლომ სარჩელი აღნიშნულ ნაწილში არსებითად განსახილველად მიიღო.

მოსარჩელეები, ასევე, არაკონსტიტუციურად მიიჩნევენ, რომ იუსტიციის უმაღლესი საბჭო უფლებამოსილია სრული შემადგენლობის უმრავლესობით მიიღოს გადაწყვეტილება მოსამართლის დისციპლინური პასუხისმგებლობისა და მისი საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების შესახებ.

საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით, საქართველოს იუსტიციის უმაღლესის საბჭო იღებს ე.წ. შუალედურ გადაწყვეტილებას, რაც საკითხის ინიცირების ტოლფასია და, თავისთავად, არ იწვევს მოსამართლის საქმიდან ჩამოცილების ან/და დისციპლინური პასუხისმგებლობის დამდგენ შედეგს. შესაბამისად, საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლეთა უმრავლესობის შეფასებით მოცემულ შემთხვევაში, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ განსხვავებული კვორუმით გადაწყვეტილების მიღების აუცილებლობა არ დგას.
ამ საკითხზეც განსხვავებული აზრი გამოხატა საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლე თეიმურაზ ტუღუშმა. მისი შეფასებით, საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმს არსებითად განსახილველად უნდა მიეღო აღნიშნული მოთხოვნები და შეეფასებინა, თუ რამდენად აკმაყოფილებს მოსამართლის დისციპლინური პასუხისმგებლობისა და მოსამართლის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების საკითხებზე გადაწყვეტილების მიღების წესი და კვორუმი საქართველოს კონსტიტუციის მოთხოვნებს.

საკონსტიტუციო სასამართლოს განჩინება მოსამართლის აცილებაზე უარის თქმის შესახებ

განსახილველი საქმის მიმდინარეობისას საქართველოს პარლამენტმა დააყენა შუამდგომლობა მოსამართლე გიორგი კვერენჩხილაძის აცილებასთან დაკავშირებით. საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლემ საკონსტიტუციო სასამართლოში სარჩელის წარდგენამდე, ერთ - ერთი მოსარჩელის (ქეთევან მესხიშვილის) Facebook სტატუსზე, რომელიც ნეგატიურად აფასებდა სადავო ნორმათა შინაარსს, გამოხატა დადებითი ემოცია ე.წ „დაგულება“. საკონსტიტუციო სასამართლომ არ დააკმაყოფილა აღნიშნული მოთხოვნა იმ საფუძვლით, რომ ბ-ნი კვერენჩხილაძის ამგვარი ქმედება ექცეოდა მოსამართლის გამოხატვის თავისუფლების ფარგლებში, გამოხატვის ფორმის, დროისა და ვითარების გათვალისწინებით, იმ დაშვებითაც კი, თუ გარე დამკვირვებლისთვის კვერენჩხილაძის ქმედება, გარკვეულწილად შესაძლოა, აღქმული იყოს, როგორც წინასწარი ნეგატიური დამოკიდებულება სადავო ნორმის მიმართ.

საკონსტიტუციო სარჩელი გამორჩეულად საინტერესოა იმ თვალსაზრისით, რომ გამოხატავს მოსამართლეთა კრიტიკულ დამოკიდებულებას და კანონმდებლისგან განსხვავებულ ხედვას მოსამართლის ინდივიდუალური დამოუკიდებლობისა და მათი საქმიანობის ხელშეუვალობის შესახებ. სამართალწარმოება, რომლის მომსწრენიც ვართ, თავისთავად ღირებული პროცესია, რომელსაც შეუძლია თავისი როლი შეასრულოს სამართლის უზენაესობის დაცვის სტანდარტის ამაღლებაში.


-----