გიზო უბილავას გასაუბრება იურიდიულ საკითხთა კომიტეტის სხდომაზე

2024 წლის 20 ივნისს პარლამენტის იურიდიულ საკითხთა კომიტეტმა საჯაროდ მოუსმინა იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ წარდგენილ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატებს: გიზო უბილავას, ბადრი შონიასა და გოჩა ჯეირანაშვილს.

სამოქალაქო საზოგადოებრივი ორგანიზაციების წარმომადგენლებს, რომლებიც წლებია აქტიურად მუშაობენ სასამართლო სისტემის რეფორმირების საკითხებზე, გასაუბრების პროცესში მონაწილეობა არ მიუღიათ. ასევე, გასაუბრებაში არ მონაწილეობდნენ საპარლამენტო ოპოზიციის წარმომადგენლები.

საქართველოს პარლამენტის იურიდიულ საკითხთა კომიტეტი უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატებიდან პირველად გიზო უბილავას გაესაუბრა. უბილავასთან გასაუბრებების დაწყებამდე რატი იონათამიშვილმა წარადგინა კანონის ფორმალურ მოთხოვნებთან საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატების შესაბამისობის შესახებ ინფორმაცია, რომლის მიხედვითაც იურიდიულ საკითხთა კომიტეტის ფარგლებში შექმნილმა შესაბამისმა სამუშაო ჯგუფმა დაადგინა, რომ კანდიდატები საქართველოს კონსტიტუციითა და კანონმდებლობით გათვალისწინებულ ფორმალურ მოთხოვნებს შეესაბამებიან.

გიზო უბილავამ 1998 წელს დაამთავრა თბილისის „საერო უნივერსიტეტ აღმაშენებლის“ იურიდიული ფაკულტეტი, ხოლო, 2007 წელს – ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ზუგდიდის ფილიალის მაგისტრატურა იურიდიული განხრით. ის სხვადასხვა წელს იკავებდა მოსამართლის თანაშემწის, ბრალდების განყოფილების უფროსის, იურიდიული საკონსულტაციო კავშირის თავმჯდომარის, პროკურორის მოადგილის, პროკურორის, შსს ორგანოებში გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობის განყოფილების უფროსის პოსტებს.

საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს 2020 წლის 18 ნოემბრის გადაწყვეტილებით,  2020 წლის 1 დეკემბრიდან გამწესდა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა საგამოძიებო, წინასასამართლო სხდომისა და არსებითი განხილვის კოლეგიის მოსამართლედ. 2022 წლის ნოემბრიდან ის არის თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიის მოსამართლე, ხოლო 2023 წლის ნოემბერში გამწესდა უვადოდ, 65 წლის ასაკის მიღწევამდე.

იურიდიულ საკითხთა კომიტეტში გიზო უბილავასთან გასაუბრება, დაახლოებით, 1 საათის განმავლობაში მიმდინარეობა. სულ დაისვა 33 შეკითხვა.

საქართველოს პარლამენტის წევრები:

• რატი იონათამიშვილი, ფრაქცია „ქართული ოცნება“ - 3 შეკითხვა;
• დავით მათიკაშვილი, ფრაქცია „ქართული ოცნება“ - 2 შეკითხვა;
• ალექსანდრე ტაბატაძე, ფრაქცია „ქართული ოცნება“ - 1 შეკითხვა;
• ალუდა ღუდუშაური, ფრაქცია „ქართული ოცნება“ - 1 შეკითხვა;
• გურამ მაჭარაშვილი, საპარლამენტო პოლიტიკური ჯგუფი „ხალხის ძალა“ - 2 შეკითხვა;
• თენგიზ შარმანაშვილი, ფრაქცია „ქართული ოცნება“ - 1 შეკითხვა;
• ანრი ოხანაშვილი, ფრაქცია „ქართული ოცნება“ - 10 შეკითხვა.

ადვოკატთა ასოციაციის წარმომადგენლები:

• სოფიო სოხაძე - 8 შეკითხვა;
• ლოლა კურკუმული - 5 შეკითხვა.

მნიშვნელოვანი მომენტები გასაუბრებიდან [სტილი დაცულია]:

ანრი ოხანაშვილი: „რას ნიშნავს თქვენთვის მოსამართლის მედეგობა, რაში უნდა გამოვლინდეს და რას ეტყვით საქართველოს მოქალაქეებს, კომიტეტს, რომ თქვენთვის რას ნიშნავს იყო მედეგი მოსამართლე?“

გიზო უბილავა: „მედეგი მოსამართლე, ე.ი. დამოუკიდებელი და მიუკერძოებელი მოცემულ შემთხვევაში იმ პრინციპების და კანონის ჩარჩოში იმ პრინციპების გამტარებელი, რომელიც ვთქვათ, მოსამართლეს უნდა ახასიათებდეს. მოგეხსენებათ, რომ მოსამართლე, მოსამართლეობა ეს არ არის პრივილეგია ან პრეროგატივა უშუალოდ მოსამართლისთვის, არამედ ეს არის კანონის უზენაესობის ვთქვათ და მართლმსაჯულების მაძიებელი ხალის და მხარეების ინტერესი და აღნიშნულიდან გამომდინარე, ვფიქრობ, რომ დამოუკიდებლობა, მიუკერძოებლობა - ეს არის ის ძირითადი კრიტერიუმები, რომლებიც მოსამართლეს უნდა ახასიათებდეს და ეს არის ის მედეგობა, რომელიც იმ მოსამართლის იმ თვისებებში უნდა იყოს.”

ანრი ოხანაშვილი: „ხომ არ არის გამოწვევა დღევანდელ რეალობაში ქართული მართლმსაჯულებისთვის, რომ იყო მედეგი და ხომ არ აქვს გამოწვევა ქართულ მართლმსაჯულებას ამ კუთხით, რომ არის გარკვეული ფაქტორები, გარემოებები, რომელიც იწვევს მოსამართლის განსაკუთრებული მედეგობის გამოვლენას? რამეში ხომ არ გამოვლენილა ან რაიმე გამოწვევას ხომ არ აწყდებით როგორც მოსამართლე?“

გიზო უბილავა: „ზოგად კრიტერიუმებიდან გამომდინარე, თუ უშუალოდ, ზოგადად დღეს დღევანდელი მიდგომა სასამართლოს მიმართ, მიუხედავად იმისია, რომ ესე უსაფუძვლო ბრალდებებიდან გამომდინარე, თორემ სხვა არაფერი.. მოსამართლე ყოველდღიურად უნდა შრომობდეს, ამასთანავე გვაქვს თმენის ვალდებულებაც ჩვენ მოსამართლეებს და შესაბამისად, ალბათ, აღნიშნულითაცაა განპირობებული, რომ ესე, უსაფუძვლო ბრალდებები სასამართლო სისტემის მიმართ. ეს ზოგადი [აზრი] რასაც დღეს დავაფიქსირებდი.“

ანრი ოხანაშვილი: „ასევე მაინტერესებს, საინტერესო იქნება საზოგადოებისთვის იცოდეს, ხომ არ განხორციელებულა თქვენთან მიმართებაში რაიმე სახის ზემოქმედება, ზეწოლა, ხელისუფლების სხვა პირების მხრიდან, რომელმაც გავლენა იქონია თქვენს გადაწყვეტილებაზე, იმიტომ რომ გახმაურებულ საქმეებს ეძახიან ხოლმე როდესაც კონკრეტულ საკითხზე კონკრეტული პირი გამოვა და იტყვის კონკრეტულ პოზიციას, ეს გაშუქდება შემდგომ - ამას უკვე ეძახიან გახმაურებულ საქმეს. შეიძლება ბევრი საქმის დეტალი არ იცოდეს ადამიანმა, საზოგადოებაზე ხდება ამითი მცდელობა, რომ წარმოდგენა შეიქმნან კონკრეტულ პირზე, მოსამართლეზე თუ ასე შემდგომ და საინტერესოა, როდესაც მოსამართლის გადაწყვეტილება არ მოწონთ, ზოგმა შეიძლება თქვას, რომ [მოსამართლეზე] განხორციელდა ზეწოლა, დავალება მისცეს. რაიმე ესეთი ტიპის ზემოქმედება ხომ არ განხორციელებულა თქვენს სამოსამართლო საქმიანობაში ვინმეს მხრიდან? ამ შემთხვევაში ვგულისხმობ, პირველ რიგში, ხელისუფლების წარმომადგენლებს?“

გიზო უბილავა: „არანაირი კომუნიკაცია, არანაირი… ზეწოლაზეც ზედმეტია საუბარი ჩემს ამ 4-წლიანი მოსამართლეობის გამწესების შემდგომ არ ყოფილა აღნიშნულის კუთხით კანონიც მოწესრიგებულია და თუ რაღაც, მიუხედავად იმისა, ვინც არ უნდა ყოფილიყო ეს ხელისუფლება, სხვა პირი, მხარე, მოცემულ შემთხვევაში მოხსენიებით ბარათს დაუყოვნებლივ მივმართავდი საქართველოს თავმჯდომარეს, სასამართლოს თავმჯდომარეს და შესაბამისად, შესაბამისი რეაგირებაც ექნებოდა ჩემგან და აღნიშნული ფაქტიც დაფიქსირდებოდა. არავის მხრიდან ჩემს მიმართ არ ყოფილა არანაირი კომუნიკაციაც , თუნდაც ზეწოლა კი არა, თუნდაც ზედმეტად თუნდაც იმის კითხვაც კი, რას ვაპირებდი აღნიშნულ კონკრეტულ საქმესთან დაკავშირებით და არც ჩემი კოლეგებისგან გამიგია რომ ვინმეს მხრიდან რაღაც ესეთი ყოფილიყო, ესეთი ფაქტი რომ დაფიქსირებულიყო.“

ანრი ოხანაშვილი: „გასაგებია. აი, ამ კუთხით [მოსამართლეებზე ზეწოლის] ხშირად ხდება ხოლმე 2012 წლამდე არსებული ვითარების შეფასება და 2012 წლის შემდგომ ვითარების შეფასება სასამართლო სისტემაში. ამ კუთხით საინტერესოა თქვენი როგორც იურისტის (არა როგორც მოსამართლის, არამედ იურისტის) შეფასება, რომელიც აკვირდებოდით, ხომ სასამართლოში მიმდინარე პროცესებს. რას ნიშნავდა ყოფილიყავი მოსამართლე 2012 წლამდე და რამე შეზღუდვები თუ არსებობდა? რა სიტუაციაში და რა ვითარებაში უწევდათ 2012 წლამდე [მოსამართლეებს] მუშაობა და 2012 წლის შემდგომ რაიმე თუ შეიცვალა? და თუ შეიცვალა, რა შეიცვალა?”

გიზო უბილავა: „2012-მდე, ნუ ფაქტიურად, იმ პერიოდამდე, რაც თქვენ ახსენეთ, და 2018 წლამდე მე ვმუშაობდი საქართველოს პროკურატურის რიგებში. 12-მდე ვიყავი რიგითი პროკურორი. მე ვერ ვიტყვი იმ ფაქტს, რომ რაღაც, თუნდაც პროკურორობის პერიოდში, ან ჩემი მხრიდან რომ რაღაც, ვთქვათ კომუნიკაცია განხორციელებულიყო სასამართლოს, რომელიმე მოსამართლის მიმართ. ვთქვათ, ვფიქრობ, რომ მაშინაც დამოუკიდებელი იყო სასამართლო და დღესაც იმ პიკს არის მიღწეული, რომ აი დღევანდელ დღე- უფრო მეტად (დამოკიდებულ...), დამოუკიდებელია სასამართლო. ასე რომ, მე, ვთქვათ, პოლიტიკურ ჭრილში ვერ შევაფასებ 12-მდე და 12-ის შემდგომ არსებულ [სასამართლოს], ვინაიდან ვარ მოქმედი მოსამართლე. ის, რომ რაღაც ჩემი მხრიდან ან რაღაც ვთქვათ ინფორმაცია ზოგადად, ინფორმაციულ დონეზე ვერ ვიტყვი დღევანდელი გადასახედიდან, დღევანდელი ჩემი პოზიციიდან გამომდინარე, თუ რა ხდებოდა სასამართლოში 12 წლამდე თუ 12 წლის შემდგომ.“

ანრი ოხანაშვილი: „ანუ, თქვენ ამბობთ რომ 2012 წლამდე იგივე დოზით იყო დამოუკიდებელი [სასამართლო, როგორც ახლა]?“

გიზო უბილავა: „იგივე დოზით არა, რა თქმა უნდა. იყო ბევრი პრობლემა იმ კანონების მიმართებაში, კანონებიდან გამომდინარე. მოგეხსენებათ 12-მდე არსებობდა ე.წ. „გაიდლაინები“, როგორც სასამართლოს, ასევე პროკურატურაში - აი, ესეთ საკითხებთან მიმართებით მე, ვთქვათ, პრობლემურ საკითხად ჩავთვლი თუნდაც იმ გაიდლაინებს, იმიტომ, რომ მოცემულ შემთხვევაში სასამართლო უნდა იყოს დამოუკიდებელი, ხელმძღვანელობდეს კანონით, კანონის უზენაესობით და კონსტიტუციით, საერთაშორისო აქტებით და ხელშეკრულებებით და შესაბამისად გაიდლაინებით განსაზღვრა რაღაც ჭრილში ჩემთვის, ესე რომ ვთქვათ, მოსამართლის დამოუკიდებლობის, ჩარევის რაღაც კუთხით შეიძლება ჩაითვალოს…“

ანრი ოხანაშვილი: „რა სამართლებრივი სტატუსი ჰქონდა ამ გაიდლაინებს?"

გიზო უბილავა: ,,ეს იყო სარეკომენდაციო.. სარეკომენდაციოდ და სადაც განსაზღვრული იყო ვთქვათ სხვადასხვა გარემოებები. მაგალითად ფაქტები თუ რა უნდა განსაზღვროდა ზოგადად..."

ანრი ოხანაშვილი: ,,რეალურად სარეკომენდაციო იყო [გაიდლაინები] თუ უბრალოდ ფურცელზე იყოს სარეკომენდაციო?“

გიზო უბილავა: „ოფიციალურად სარეკომენდაციო იყო. თუმცა, ალბათ, მოსამართლეები ხელმძღვანელობდნენ. რაღაც, ჩემთვის უცნობია..."

ანრი ოხანაშვილი: ,,ჩემთვის ცნობილია რომ ეს იყო სამაგიდო წიგნი და კოდექსი ჩანაცვლებულ იყო ამ გაიდლაინებით და აქედან გამომდინარე ფურცელზე სარეკომენდაციო..."

გიზო უბილავა: ,,იმ ფაქტორებიდან გამომდინარე, რომ არსებითი განხილვის დროს ხშირად ემთხვეოდა სასჯელები, აქედან გამომდინარე…“

ანრი ოხანაშვილი: „გასაგებია. ასევე მაინტერესებს, რითია განპირობებული, რომ 2012 წლამდე ჩვენ სასამართლოსთან მიმართებაში სიტყვა „კლანი“, რომ სასამართლოს მართავს „კლანი“ - არ ფიქსირდება და 2012 წლის შემდგომ შემოვიდა ესეთი ახალი, არ ვიცი, შეიძლება დაარეგისტრირონ კიდეც იურიდიულ პირად ერთ დღეს კონკრეტულმა პირებმა, დაინტერესებულმა ჯგუფებმა. არ ვიცი აირჩიონ რა ფორმით, იურიდიული ფორმით დაარეგისტრირებენ თუ არა. ე.წ დაბრენდვა, ხდება ხო? და ამითი ხდება სტიგმატიზება და იერიშის მიტანა სასამართლოზე ა.შ. ამ ტერმინოლოგიით - ამას ცდილობენ, რა თქმა უნდა, იმიტომ, რომ რაც არ უნდა სცადონ, ყველაფერი ასახვადია სტატისტიკაში და მოქალაქეთა დამოკიდებულებაში სასამართლოსთან მიმართ. თქვენ რითი ახსნით, რომ 2012 წლამდე არ ფიგურირებს სიტყვა „კლანი“ და 2012 წლის შემდგომ ხდება ამ ტერმინების შემოტანა, მაშინ როდესაც თქვენ ახსენეთ რომ უფრო დამოუკიდებელია [სასამართლო] დღეს, ვიდრე 2012 წლამდე? რასთან გვაქვს საქმე, თუ გიფიქრიათ ამაზე და თუ ეთანხმებით ამ ტერმინს და გვითხარით, მოსამართლე ბრძანდებით, რას ნიშნავს ეს? თქვენ როგორ გესმით ეს სიტყვა?”

გიზო უბილავა: „მადლობა ამ კითხვისთვის. არავითარი კლანი არ არსებობს ეს ცალსახაა და ცდილობენ, მართლა ცდილობენ, თქვენ სწორად აღნიშნეთ, ცდილობენ იმიტომ, რომ ამდენი წლების, ამ წლების განმავლობაში ერთი რაღაც ფაქტიც ვერ დაასახელეს ან რას უწოდებენ კლანს. არავითარი კლანი არ არსებობს სასამართლოში. ჩემთვის გაუგებარია ასე უსაფუძვლოდ, უსაფუძვლოდ იმის ძახილი, რომ თითქოს და კლანი არსებობს სასამართლოში, ეს ხომ თვითონ სისტემის ქვეყნის შიგნით სისტემას აყენებს ზიანს. ვთქვათ, ცდილობენ უფრო სწორედ, თუმცა გონიერი საზოგადოებაა ჩვენი საზოგადოება და ხვდება ამას რომ... თუნდაც, 1 მაგალითი იმისა, თუ რა, რატომ ან რატომ ეძახიან ან რას უწოდებენ კლანს, ჩემთვის გაუგებარია. თუმცა, ცალსახად მინდა ვთქვა, რომ ასეთი რაღაც „კლანი“, თითქოს ერთი გუნდი არსებობსო, თითქოს ეს გუნდი აკონტროლებს სასამართლოსო - კატეგორიულად გამოვრიცხავ ასეთ ფაქტს და ვერ დავეთანხმები იმ პირებს, ვინც აღნიშნულს ადასტურებენ და თითქოს, უსაფუძვლოდ გაიძახიან იმას რომ კლანი და რაღაც გუნდურობა და რაღაც ერთი გუნდი აკონტროლებს თითქოს სასამართლოს.“

ანრი ოხანაშვილი: „და ის, რომ 2012 წლამდე არ არსებობდა ამ ტერმინი, ეს ტერმინი და 2012 წლის შემდგომ რომ გაჩნდა, ეს რას ნიშნავს თქვენი აზრით?“

გიზო უბილავა: „ჩემი აზრით, იმას, რომ რაღაც გუნდმა თქვა და ასე შეიმუშავა 12-ის მერე ეს, თორემ სხვანაირად ვერ ავხსნი, თუ რატომ არ… როგორც 12-მდე, დღეს... ”

ანრი ოხანაშვილი: „გამოდის რომ 2012 წლამდე ყველაფერი იდეალურად იყო…”

გიზო უბილავა: „თითქოს იდეალურად იყო…“

ანრი ოხანაშვილი: „კლანი არ არსებობდა, გადაწყვეტილებები აბსოლუტურად სამართლიანად მიიღებოდა ყველაფერი, დამოუკიდებელი იყო სრულად - ამას უნდა ნიშნავდეს რომ 2012 წლამდე თურმე, ის არის, ყველაფერი იდეალურად იყო და 2012 წლის შემდგომ გაჩნდა თურმე პრობლემები?“

გიზო უბილავა: „შესაძლებელია ამას გულისხმობენ.“

ანრი ოხანაშვილი: „თქვენ ეთანხმებით ამ მოსაზრებას?“

გიზო უბილავა: „არ ვეთანხმები, რა თქმა უნდა, და კატეგორიულად გამოვრიცხავ იმ ფაქტს, რომ რაღაც კლანი არსებობს ან რაღაც გუნდი არსებობს, რომელიც მართავს სასამართლო სისტემას.”

გარდა ამისა, ბადრი შონიამ გასაუბრებისას სხვა საკითხებთან დაკავშირებით აღნიშნა:

• მას დროის უქონლობის გამო, აკადემიური კვლევების გამოცდილება არ აქვს;
• საჯარო და კერძო სექტორის გამჭვირვალობა თანაბრად მნიშვნელოვანია;
• სისხლის სამართლის საქმეებზე, როდესაც ის ბრალდების მხარეს წარმოადგენდა (2005-2013 წლებში), ბრალდებისა და დაცვის მხარეები პროცესის მიმდინარეობისას თანაბარი პირობებით სარგებლობდნენ;
• მისი პროკურორობის პერიოდში მის პასუხისმგებლობას ვერ ხედავს იმაში, რომ 2012 წლამდე ადამიანის უფლებათა დარღვევის მძაფრი ფაქტები ფიქსირდებოდა;
• სასამართლო სისტემის მხრიდან საჯარო ინფორმაციის გაუცემლობასთან დაკავშირებულ შეკითხვას კანდიდატმა თავი აარიდა.